สัตวภูมิศาสตร์ Zoogeographic

xx เนื่องจากลักษณะภูมิประเทศตามส่วนต่างๆ ของโลกที่มีความแตกต่างกัน ซึ่งรวมถึง ภูมิอากาศ พืชพรรณ ทำให้แต่ละส่วนมีการวิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิตที่แตกต่างกันออกไป จึงทำให้สัตว์ในแต่ละส่วนของโลกมีความแตกต่างกัน เมื่อนักวิทยาศาสตร์ได้ทำการศึกษา จึงแบ่งพื้นที่บนโลกออกเป็นเขตตามลักษณะของสัตว์ที่พบ และเรียกเขตเหล่านี้ว่า เขตสัตวภูมิศาสตร์ zoogeographic Region อันประกอบด้วย

 

xx

x เขตพาลีอาร์คติก Palearctic เป็นเขตที่ใหญ่ที่สุด ครอบคลุม เอเชียตอนบน ตะวันออกกลาง ยุโรป และแอฟริกาตอนเหนือ
x เขตเอธิโอเปียน Ethiopian มีพื้นที่ครอบคลุมแอฟริกาเกือบทั้งทวีป ยกเว้นตอนเหนือ
x เขตนีอาร์คติก Nearctic มีพื้นที่ครอบคลุมทวีปอเมริกาเหนือ
x เขตนีโอทรอปิค Neotropic มีพื้นที่ครอบคลุมทวีปอเมริกากลาง และ อเมริกาใต้
x เขตโอเรียนตัล Oriental มีพื้นที่ครอบคลุมเอเชียใต้ และ เอเชียตะวันออกเฉียงใต้
x เขตออสเตรเลียน Australian มีพื้นที่ครอบคลุมทวีปออสเตรเลีย และ หมู่เกาะใกล้เคียง
x เขตโอเชียนิค Oceanic จะเป็นหมู่เกาะต่างๆ ในมหาสมุทร ที่ไม่อยู่ในเขตอื่นๆข้างต้น
 

 

xx ประเทศไทยเป็นจุดดูนกที่ดีแห่งหนึ่งของโลก โดยประเทศของเราตั้งอยู่ในคาบสมุทรอินโดจีน ในเขตสัตว์ภูมิศาสตร์ Oreintal ซึ่งเป็นเขตที่มีสัตว์อาศัยอยู่อย่างหนาแน่น โดยเขตนี้มีพื้นที่ตั้งแต่ประเทศอินเดีย หมู่เกาะในมหาสมุทรอินเดีย จีนตอนใต้ เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ รวมไปถึง หมู่เกาะชวา สุมาตรา บอร์เนียว ในประเทศอินโดนีเซีย และหมู่เกาะในประเทศฟิลิปปินส์
  xxx นอกจากนี้ประเทศไทยยังเป็นรอยเชื่อมต่อของเขตย่อยถึง ๔ เขต จนได้ชื่อว่า 'zoogeographic crossroads' อันได้แก่
xx เขตย่อยหิมาลายัน-จีน Sino-Himalayan ซึ่งเขตนี้มีพื้นที่ในเขตเทือกเขาหิมาลัย ตั้งแต่ เนปาล อินเดีย พม่า จีนตอนใต้ ซึ่งเราจะพบเขตย่อยนี้ทางภาคเหนือของประเทศไทย นกที่พบในเขตนี้เช่น นกกินปลีหางยาวเขียว Green-tailed Sunbird
xx เขตย่อยอินโด-พม่า Indo-Burmese มีพื้นที่ในตอนล่างของประเทศพม่า เราจะพบเขตย่อยนี้ทางตะวันตกในเขตเทือกเขาตะนาวศรี นกที่พบในเขตนี้ เช่น นกภูหงอนพม่า Burmese Yuhina
xx เขตย่อยอินโดจีน Indo-Chinese มีพื้นที่ในเขตประเทศกัมพูชา ลาวและเวียดนาม เราสามารถพบนกในเขตย่อยนี้ทางภาคตะวันออกและตะวันออกเฉียงเหนือ นกที่พบเช่น ไก่ฟ้าพญาลอ Siamese Fireback, นกโกโรโกโส Coral-billed Ground-Cuckoo
xx เขตย่อยซุนดา Sundaic ซึ่งมีพื้นที่ครอบคลุมคาบสมุทรไทยมาเลย์ เกาะสุมาตรา เกาะชวา เราจะพบเขตย่อยนี้ได้ทางภาคใต้

xx ซึ่งนกบางชนิดเราสามารถพบได้ในหลายๆ เขต แต่นกบางชนิดพบเฉพาะบางเขตเท่านั้น หลายชนิดก็เป็นนกเฉพาะถิ่น Endemic เฉพาะเขตนั้นเลย เช่น ไก่ฟ้าพญาลอ และนกโกโรโกโส ที่เป็นนกเฉพาะถิ่นของเขตอินโดจีน การที่ประเทศไทยเป็นจุดเชื่อมต่อเขตย่อยเช่นนี้ ทำให้เราสามารถพบนกของเขตย่อยทั้งสี่เขต ได้ในประเทศไทย

 
  xxx นอกจากนี้ประเทศไทยยังเป็นเส้นทางสำคัญสำหรับการอพยพช่วงฤดูหนาวของนกหลายชนิดจากเขตพาลีอาร์คติก Palearctic เช่น นกชายเลนชนิดต่างๆ, เหยี่ยว, รวมทั้งนกอพยพชนิดอื่นๆ อย่างเช่นนกจับแมลง ที่ใช้ประเทศไทยเป็นเส้นทางไปสู่ที่อาศัยช่วงฤดูหนาวใน ประเทศมาเลเซีย หมู่เกาะในประเทศอินโดนีเซีย บางชนิดไปไกลถึงออสเตรเลียทีเดียว แต่ก็มีนกจำนวนไม่น้อยที่ใช้ประเทศไทยเป็นที่อาศัยในช่วงฤดูหนาว เช่น นกชายเลนหลายๆ ชนิดก็ใช้พื้นที่ชายฝั่งทะเลในการหากิน นกอพยพหลายชนิดก็อาศัยอยู่ในป่า บางชนิดก็อาศัยอยู่ในทุ่งนา สวนต้นไม้ บ้านเรือนใกล้ๆเรานี่เอง นอกจากนี้ยังมีนกหลายชนิดที่จะอพยพเข้ามาในช่วงฤดูอื่นๆ ด้วย เช่น ฤดูฝนจะมีนกหลายชนิดอพยพเข้ามาทำรังวางไข่ในบ้านเรา เช่น นกแต้วแล้ว Pitta หลายๆ ชนิด นกยางดำ Black Bittern เป็นต้น

xxx และเนื่องด้วยภูมิอากาศของประเทศไทยที่เป็นแบบมรสุมเขตร้อน ประเทศไทยจึงมีป่าหลายประเภท ทั้งป่าดิบเขา ป่าดงดิบ ป่าสน ป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรัง ทุ่งหญ้า และเมื่อรวมกับการมีชายฝั่งทะเลที่ยาวกว่า ๒,๐๐๐ กม. เราจึงมีป่าชายเลนดีๆ หลายแห่งอีกด้วย ทำให้ประเทศไทยมีพื้นป่าที่หลากหลาย อันเป็นแหล่งอาหารสำหรับนกแต่ละชนิดต่างๆ กันไป

xxx เหล่านี้จึงเป็นเหตุให้ประเทศไทยที่มีพื้นที่ไม่มากนักเพียง 0.3 % ของพื้นที่โลก แต่สามารถพบนกได้กว่า ๙๙๓ ชนิด หรือกว่า ๑๐ % ของนกทั้งโลกทีเดียว จึงไม่น่าแปลกใจเลยว่าทำไมเราจึงพบนักดูนกจากต่างประเทศมากมายเข้ามาดูนกในบ้านเรา เพราะความหลากหลายของนกที่สามารถพบได้ในบ้านเราแห่งนี้ เป็นที่สนใจของคนทั่วโลก ก็ช่วยกันรักษาสิ่งดีๆ ที่ธรรมชาติมอบให้ ให้อยู่กับเมืองไทยไปอีกนานๆ นะครับ